İyi bir Yunan yemeğinin ardından güzel bir Yunan kahvesi içmek gibisi yoktur.
Yunan kahvesi tıpkı Türk kahvesi gibi serttir ve hem bol telveli hem de bol köpüklü servis edilir. Farklı pişirme kaplarında pişirilebilmesine rağmen aslında daha güzel köpük elde edildiği için bakır cezvelerde hazırlanan kahvenin lezzeti eşsizdir.
Yunanlar kahveyi iki şekilde içerler. İlki İstanbul zamanlarından gelen ve daha geleneksel olan yöntemdir. Bu yöntemde kahve çekirdekleri öğütülür ve sonrasında kavrulur. Profesyonellerin sırrı olarak saklanan ezme tekniği ile kahveye özel bir lezzet katılmaktadır. Yunanlılara kalan sadece kahvenin keyfini çıkartmaktır. Tüm Yunanlılar için kahve kavurmak özel bir ritüeldir.
İkinci tekniğe göz atacak olursak bu daha yeni bir teknik olarak karşımıza çıkar. Küçük taneli ya da toz halinde özel kahve hazırlamak için gelen kahveden buzlu kahve hazırlayıp sunmak diğer teknik olarak bilinendir. Yaz aylarında servis edilen bu kahve sunumu zamanla tüm Avrupa’ya oradan da Amerika’ya kadar yayılmış ve ismini de Yunanistan’daki Fransız turistlerin Frappe/Frappiçico diye isimlendirmesinden almıştır.
Hiçbir abartı olmadan kahve içme anı tüm Yunanlılar için kutsal anlardandır.
Yunan Kahve Kültürü
Yunan kahve kültürü kelimenin tam anlamıyla muazzam. Aslında, Yunanlılar kahveye o kadar düşkündür ki arkadaşlarım ve ben sık sık kahve içmenin Yunanistan’ın ulusal sporu olduğu konusunda şakalaşırız. Hani bizde çay neyse burada kahve o demek. Günün her saatinde sokakta veya işte insanları elinde kahveyle görebilirsiniz. Atina’daki hemen hemen her mağazada bir kahve makinası bulunmaktadır ve gittiğiniz hiçbir ortamda kahvesiz kalmazsınız. Bu paragrafta kahve yerine çay, Yunan yerine Türk yazın; beni daha iyi anlayacaksınız.
Ortalama bir Yunanlının yılda 5 kg kahve tükettiği tahmin ediliyor, ki bu da Yunanistan’ı dünyanın en çok kahve içilen ülkelerinden biri yapıyor.
Yunan Kahve Kültürünün Kısa Tarihi
Kahvenin tarihi yüzlerce yıl öncesine dayanıyor. Kahvenin anavatanının binlerce kilometre uzakta olmasına rağmen, kahveye gitmek sözü sanki bu topraklar için söylenmiş.
Kahveyi Yunanistan’a ilk getiren Osmanlı İmparatorluğu’dur. Bu içecek, Persler kahvenin dünya çapında ticaretini yapmadan önce Arabistan’da hazırlanıp beğeniye sunulmuştur.
İlk Osmanlı kahvesi 1425 yılında Konstantinopolis’te (İstanbul) açıldı. Osmanlı İmparatorluğu Yunanistan’a doğru genişledikçe kahve de bu coğrafyada ün kazanmaya başladı.
Modern Yunan Kahve Kültürü
Kahve için günlük olarak dışarı çıkmak Yunanlılar için neredeyse sıradan bir olaydır. Yunanistan’daki kahve kültürü, yakınındaki İtalya’dakinden çok farklı. İtalyanlar bir kahvehanede durup espressolarını çabucak içerken, Yunanlar da bir fincan kahveyi kucaklayıp dışarıda arkadaşlarıyla oturarak saatler geçirirler. Buradaki kahve içme kültürü çok daha rahat. Yunan dostlarımızın rahat yapıda olmaları kahve içme tarzlarına da yansımış.
Yunanistan’da bir cafede kahvenizi yudumlayıp saatlerinizi geçirebilirsiniz. Ve dahası kimse size acele etmenizi söylemez hatta bunu ima bile etmez.
Yunan Kahve Markaları
Evde Yunan kahvesinin tadını çıkarmak istiyorsanız, hazırlanmasının oldukça kolay olduğunu söyleyebilirim. Birçok Yunanlı sabah kahvelerini geleneksel şekilde kendileri hazırlar.
Loumidis Papagalos (ΛΟΥΜΙΔΗΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ), yaygın olarak en iyi Yunan kahvesi markası olarak kabul edilir, ancak farklı alternatifleri de mevcuttur. Küçük çantalarda satılan bu kahve parlak kırmızı veya parlak yeşil ambalajı ile ayırt edilebilir.
Tüm büyük Yunan süpermarketlerinde Yunan kahvesi bulabilirsiniz. Yunanistan dışındaysanız, internetten de satın alabilirsiniz. Kahveyi yapmak için özel bir bakır “biriki” almak istiyorsanız, Atina, Thissio ve Plaka’daki küçük dükkanlara bir göz atın derim.
Günümüzde Popüler Olan Yunan Kahvesi Türleri
Yunan kahve kültürü, son birkaç on yılda uzun bir yol kat etti. Bugün Yunanistan’da bulunabilecek çeşitli kahve türlerine ve bunları en iyi nasıl hazırlayabileceğinize dair derlediğim notları hemen paylaşmak istiyorum.
Ellinikos Kafes (Yunan / Arap Kahvesi)
Ellinikos Kafes, Yunan kahvesinin orijinal halidir. Bu aslında Türk / Arap kahvesiyle aynı şey. Kahvenin Osmanlı kökenleri düşünüldüğünde zaten aksi sürpriz olurdu.
Orijinal Yunan kahvesi günümüzde çok da yaygın değildir. Genç Yunanlıların çoğu klasik Yunan kahvesi yerine buzlu kahve çeşitlerini tercih ediyor.
Bununla birlikte, ülke genelinde daha birçok geleneksel “kafeneio” yeri bulabilirsiniz. Çoğu eski kuşak olan iş yeri sahipleri, dışarıda oturup arkadaşlarıyla sert Ellinikos Kafes’i yudumlarken ortak anılarından bahsedip tavla oynamaya bayılırlar.
Ellinikos Kafes Nasıl Sunulur
Yunanistan’da “Ellinikos Kafes” olarak bilinen Yunan Kahvesi, klasik Türk Kahvesi’ne nazaran belki bir tık daha fazla kavrulmuş, denebilir. Fakat bunun dışında, ayırt edilemeyecek kadar aynı ‘bizimki’ ile; briki denen cezvelerde yapılıyor, yanında suyuyla geliyor masaya. Ağır ağır pişerse daha lezzetli olur, diye de ekleniyor tariflere.
Yunanistan’ın en ünlü kahvelerinden biri ise Loumidis Papagalos. Bir nevi Türkiye’deki “Mehmet Efendi”.
Ellinikos Kafes Nasıl Hazırlanır
Ben çok kahve tüketilen bir evde büyümedim; ama tahminim, neredeyse aynı ölçülerin kullanıldığı Türk Kahvesi ile. Yine de Yunanca bir siteden Yunan Kahvesi tarifini ve bir-iki püf noktayı çevirerek eklemek istedim.
1 kahve fincanı su,
1 tatlı kaşığı şeker,
2 tatlı kaşığı kahve.
“Su ılık olmalı, sıcak olması kahveyi “keser”. Bir de, şekeri kahveden önce suya koyup çözünmesine müsaade edin, ardından kahveyi ekleyin. Mümkün olduğunca ağır ağır pişirin.” diye de eklemişler.
Unutmadan, Yunanistan’da da kahvenin köpüğü pek önemli. Ayrıca köpüğe “kaymaki” deniyor. Yolunuz Yunanistan’a düşerse, şöyle “bol kaymaklı” bir Yunan Kahvesi söylersiniz. Ha o yaka, ha bu yaka; kırk yıllık hatır baki kalır.
Yunanlılar Yunan Kahvesinde Fallarını Nasıl Okur?
Çok basit, biz nasıl bakıyorsak öyle. Bildiğiniz kahve falı. Kahve falının buradaki adı ise: kafemandeia.
Kahve falına bakmak için önce kahve fincanı saat yönünde üç kez döndürülür. Ardından fincanın üstüne tabak konulup fincan bir anda baş aşağı çevrilir.
Fincan tabaktan kaldırıldığında arta kalan telveler artık yoruma açıktır. Eğer kahve falına bakmayı bilmiyorsanız size yardım edecek birini muhakkak bulursunuz.
Yunanistan’da Freddo Coffee
Freddo, bugün Yunanistan’da karşılaşacağınız en yaygın kahve türüdür. Freddo kahve yapmak için buzlu bir fincana bir veya iki shot espresso eklenir. Yani “freddo espresso” buzlu basit bir espressodur. “Freddo cappuccino” hazırlamak için ise köpüklü süt veya kremaya ihtiyacınız olacaktır. Şeker istiyorsanız, karıştırmadan önce ekleneceği için kahveyi sipariş ederken söylemelisiniz.
Yunanistan’da Freddo kahvesi, kendinizi tipik olarak soğuk kahveyi sevmeyen biri olarak görseniz bile, denemeye değer. İster kullanılan kahve türü, ister harmanlama işlemi veya gizli bir içerik (aşk?) olsun, bu kahvenin tadını başka hiçbir yerde bulamazsınız.
Yunan Frappe Kahvesi
Yunan frappe, “orijinal” Yunan soğuk kahvesidir. Aslında tesadüfen keşfedilmiştir ve ortaya çıkmasının arkasında da ilginç bir hikaye vardır.
Atina’nın Pangrati semtindeki büyük parkın tam karşısında 1964 yılında açıldı ‘Lentzos cafe’. Sahibi Hristo ilk başta pasta, meşrubat satıyordu. Günün birinde kahveyi az suyla mikserde çalkaladı. Tadını beğendi ama bir şey eksikti. Şeker katınca kahvenin krema gibi köpük yaptığını gördü. Biraz da süt kattı. Daha da lezzetli oldu. Biraz daha soğuk olması gerek diye düşündü. Birkaç parça da buz ekledi. Eh yudum yudum içilmesi için de pipet. Frape’nin adı-şanı kısa sürede yayıldı Atina’da. Lentzos, esnaf mekânı olmaktan çıkıp sosyetenin uğrak yeri oldu. Gün geldi tam bin bardak frape sattı Hristos.
Frappe Uzun İçime Uygun Bir İçecek
Karadeniz’de bazı çay tiryakileri vardır, çaylarını hızlıca içip bitirdiklerinde ince belli bardaktan hala duman tütüyor olur. Siz ise daha sıcak bardağı ancak tutmayı başarıp bir yudum almışsınızdır. Bu örneğin tam tersi durum frappe için geçerlidir. Hatta içimi zaman alacağı düşünülerek kahve karışımı biraz koyu tutulur ve bardak silme buz doldurulur ki zaman geçtikçe buz erir ve kahve en iyi kıvamı alır. Yanında mutlaka bir bardak su gelir. Suyu arada yudumlamayı unutmayalım çünkü gerçekten de biraz ağır bir kahvedir.
Bir kere Yunanistan’ı ziyarete geldiğinizde, kahve tüketiminin yaygınlığının yanı sıra, “to go” yani paket kahvenin popülerliğini de görecek, bir kişi için bile olsa olduğunuz yere motosikletle gelen kahve siparişi verebileceğinizi duyunca “yuh artık!” diyebileceksiniz. Evet burada kahveye büyük iltimas geçiliyor. Evinize sıcak soğuk her türlü kahve siparişi verebilirsiniz.
Bu popülaritenin bir bedeli de oluyor tabiki. Çevresel etkileri. Paket kahveler haliyle plastik ambalajlarda tüketiliyor. Bir cafede oturup cam bardakta kahvenizi içseniz bile mutlaka plastik pipet ile servis ediliyor. Büyük sıkıntı. Çevre örgütleri Yunanistan’ın bu tutumu hakkında bangır bangır bağırsa da henüz durumda bir değişme yok.
Alternatif çözümler üretiliyor çevreciler tarafından. Taşınabilir, çantaya sığar boyutta termoslar oldukça yaygınlaştı. Bazı mekanlar kendi kabını getirenlere indirim yapıyor. Aynı zamanda benim yeni gördüğüm ve harika bir fikir olan paslanmaz çelikten pipet üretilmiş. Henüz kendim için edinemedim ama bulduğum yerde kaçırmayacağım.
Frappe’in Yükselişi ve Düşüşü
Yetmişli yıllardan itibaren Yunan frappe, Yunanistan’ın ulusal içeceği olarak hızla yerini alsa da günümüzde kahve dükkanlarında ve fırınlarda daha az satılır hale geldi çünkü çoğu işyerinde artık espresso makinesi var ve insanlar artık freddo kahveyi tercih ediyorlar.
Frappe’yi hala bazı küçük, bağımsız yerlerde ve tavernalarda bulabilirsiniz. Evde kendi başınıza da kolayca yapabilirsiniz.
Frappe Yapımı
Evde frappe yapmak oldukça kolay. Yunanistan’daki her süpermarkette ve küçük marketlerde Nescafe frappe bulabilirsiniz. Frappe, Yunanlıların kahve içmek için dışarı çıkmadıkları günlerde evde hazırlayacakları popüler bir yaz içeceğidir.
Frappe yapma süreci 7 basit adımdan oluşur:
Bir şişeye veya kokteyl çalkalayıcıya 2-3 buz koyun.
Bir çay kaşığı frappe kahvesi ekleyin
İstediğiniz kadar şeker ekleyin
Şişeyi yaklaşık ¾ kadar soğuk suyla doldurun
Şişeyi o kokteyl filmindeki Tom Cruise gibi acımasızca sallayın
Köpüklü kahveyi bir bardağa dökün.
Dilediğiniz kadar sütü doldurun, pipetle servis edin ve tadını çıkarın!
Sıcak Kahve İçecekleri
Elbette Avrupa’daki diğer kahve dükkanlarında olduğu gibi, tipik sıcak kahvelerin tümünü Yunanistan’da da bulabilirsiniz. Americanos, cappuccino, latte ve espresso; çoğu modern bar ve kafede mevcuttur.
Karamel ve fındık karışımları gibi aromalı kahvelerin veya chai latte gibi diğer sıcak kahve çeşitlerinin Yunanistan’da henüz bir şey ifade etmediğini belirtmek isterim. Atina’da ve büyük şehirlerde karamel macchiatos gibi şeyler sunan birkaç Starbucks şubesi var, ancak yerel kahve dükkanlarını ve oradaki tatları denemek tartışmasız daha iyi bir seçenek.
Cold Brew Kahve
Cold Brew demlemesi gerçekten de soğuk yapılan bir kahvedir ve demleme esnasında asla sıcağa maruz bırakılmaz. Yunanistan’da, özellikle Atina ve Selanik’te pek çok popüler, bohem kahve barı var. Son yıllarda soğuk demlenmiş kahve Yunan kahvesi literatüründe yerini almayı başardı. Freddo ile aynı popülerliğe sahip olmasa da çoğu modern kafede bulunabilir.
Yavaş demleme ve hazırlama yöntemi sayesinde Cold Brew daha yumuşak içimli bir kahvedir. Her zaman içmeye alışık olduğumuz bir fincan klasik kahveye göre serinletici yaz içeceği olarak sert kahve aromasından uzaktır. Kahve içmeyi çok fazla sevmeyenler de Cold Brew kahvesini rahatlıkla deneyebilir.
Bu kahve, öğütülmüş kahve çekirdeklerinin 12 saate kadar suda bekletilmesiyle yapılır. Geride kalan konsantre karışım daha sonra su veya soğuk süt ile karıştırılır.
Cold Brew Yapımı
Cold Brew yapımının en güzel yanı kolay hazırlanmasıdır. Cold Brew ekipmanı da alabilirsiniz, rahatlıkla French Press de kullanabilirsiniz. 100-150 gram iri çekilmiş kahvenin üzerine 1 litre soğuk su koyun ve 12-16 saat bekletin. Sonrasında kahve konsantresini bir filtreden geçirin. Hepsi bu! İster buzlu ister diğer içeceklerle birlikte karıştırın için. Bu tamamen damak tadınıza kalmış.
Farklı lezzetlerle tatlandırılabilir mi? Elbette! Damak tadı sınır tanımaz. Krema, süt veya meyve ekleyerek istediğiniz şekilde zenginleştirebilirsiniz. Herkes en sevdiği lezzeti yakalayacaktır.
Yunanistan’da Kahvenizi Nasıl Sipariş Edersiniz?
Yunanistan’daki çoğu insanın, özellikle Atina’da ve turistik bölgelerde çok iyi derecede İngilizce konuştuğunu göreceksiniz. Kahvenizi İngilizce sipariş etmekte sorun yaşamazsınız, ancak kahvenizi Yunanca sipariş ederek yerel halkı etkilemek istiyorsanız, bunun nasıl yapılacağına dair tüyoları hemen vereyim.
Ena Freddo Cappuccino Métrios Parakalo
Ena ve Mia, “bir” demenin Yunancadaki iki farklı yoludur. Her biri farklı kelimelerin önüne gelir, ancak kahve siparişi verirken “ena” (ένα) kullanılır.
Yunancada “Parakalo” (Παρακαλ) “lütfen” anlamına gelir. Yani Yunanca kahve siparişi vermek için önce “ena”, ardından kahvenin adı ve ardından “parakalo” diyeceksiniz.
Numarayı istediğiniz kahve miktarına göre de değiştirebilirsiniz. Dyo (δυο) iki ve tria (τρία) üç demektir.
Yunanistan’da freddo, frappe ve Ellinikos kafes siparişi verirken, sipariş esnasında ne kadar şeker istediğinizi belirtmelisiniz:
Skétos – Sade – Şekersiz kahve
Métrios – Medium – Bir şeker
Glykós – Tatlı – İki şeker
Variglykós – Çok Tatlı – 2’den fazla şeker
Yunan Kahvesi Maliyeti Ne Kadar?
Yunan kahvesinin fiyatı, sipariş ettiğiniz kahvenin türüne ve nereden sipariş ettiğinize bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Son yıllarda Atina çevresinde çok sayıda popüler kahve dükkânı açıldı. Bazıları Londra’dakilerden çok da farklı olmayan fiyatlar talep ediyor!
Genellikle 1-1.50 € arasında bir frappe satın alabilirsiniz. Paket servis yapan bir kahve mekânında bir freddo espresso genellikle 1,70 € civarında ve bir paket freddo espresso 1,90 € civarındadır. Bununla birlikte, Atina’nın Koukaki semtinde şık bir kahvehaneye gidip oturursanız veya lüks Vouliagmeni’de deniz kenarında oturursanız, freddo espresso için 3,50 € ve freddo cappuccino için 4,20 € gözden çıkarmalısınız.
Cappuccino, latte ve diğer sıcak kahveler genellikle daha pahalıdır. Mekâna bağlı olarak her biri için 3-4.50 € arasında değişen fiyatlara bu kahveleri bulabilirsiniz.
Yunan Kahvesinin Tadını Nerede Çıkarabilirsiniz?
Bahsettiğim gibi Yunanistan, bir kahve severler cenneti ve kahvehaneler hemen hemen her sokak köşesinde bulunmakta. Çoğu bar gün boyunca kahve dükkânı olarak çalışır ve freddo’dan sıcak capuçinolara kadar her şeyi servis ederler.
Muhtemelen en iyi kahve, modern, bağımsız kahve dükkanlarında bulunur. Yunanistan’daki kahvehaneler genellikle kahvenize eşlik edecek ücretsiz su ve genellikle ücretsiz atıştırmalıklar (bir kâse fındık, bir kruvasan, bir dilim kek vb.) ikram ederler.
Kahve adası, Kahve laboratuvarı ve Mikel, Yunanistan’da kahve paket servisi yapan iki zincir mağazadır. Çoğu fırında genellikle bir kahve makinesi bulunur. Yunan web sitesi Efood’da (Uber Eats versiyonumuz) bir hesap oluşturursanız, olduğunuz yere de Yunan kahvelerini getirebilirsiniz!
Siz de Yunanistan’a geldiğinizde muhakkak her kahvenin tadına bakmanızı tavsiye ederim. Yazı bittiğine göre kahve zamanı!
