Antik Yunan mutfağı, çoğu için tarımsal zorlukları yansıtan tutumluluğuyla karakterize edildi, ancak çok çeşitli malzemeler ve zengin Yunanlıların özenli yemeklerle bayram kutladıkları biliniyordu.
Yaklaşık 4,000 yıllık bir geçmişi olan Yunan gastronomisi, Yunan topraklarında üretilen saf ve eşsiz kaliteli ürünler gibi özelliklere dayanıyor.
Tarihteki ilk yemek kitabının yazarı Arkestratos idi (M.Ö. 330). Yunan beslenme geleneği, yüksek besin değeriyle lezzeti ahenkle buluşturuyor
Antik Yunan mutfağı ve yeme alışkanlıkları hakkındaki modern bilgi, metinsel, arkeolojik ve sanatsal kanıtlardan elde edilir.
Antik Yunan mutfağı , birçok kullanıma ve büyük ticari değere sahip olan tahıllar, zeytinler ve üzümlerden oluşan “Akdeniz üçlüsü” üzerine kurulmuştu, ancak diğer malzemeler de önemli bir yer almaktadır.
Örneğin, ortalama besin değeri yüksek olan baklagiller.
Araştırmalar, Antik Yunanistan’ın tarım sisteminin baklagil yetiştirilmeden başarılı olamayacağını gösteriyor.
Kahvaltı, şaraba batırılmış arpa ekmeğinden oluşuyordu, bazen incir veya zeytinle tamamlanıyordu.
Adını tava dan alan tēganítēs adı verilen krepleri de yerlerdi. T
agenitler buğday unu, zeytinyağı, bal ve kesilmiş süt ile yapılıp kahvaltıda servis edilirdi.
Hızlı bir öğle yemeği olan áriston öğle saatlerinde veya öğleden sonra erken saatlerde alınırdı.
Günün en önemli öğünü olan akşam yemeği genellikle akşam vakti yenirdi, bu hala günümüzde de devam ediyor. Bazen öğleden sonra ek bir hafif yemek alınırdı.
Yunanlılar normalde sandalyelerde oturarak yemek yiyorlardı; banklar ziyafetler için kullanılırdı.
Normal yemekler için yüksek, ziyafetler için düşük olan masalar başlangıçta dikdörtgen şeklindeydi.
MÖ 4. yüzyıla gelindiğinde, çoğu masa yuvarlaktı ve genellikle hayvan şekilli bacaklara sahipti.
Yeme Alışkanlıkları olarak ta erkekler ve kadınlar yemeklerini ayrı ayrı yerlerdi.
Ev küçükse önce erkekler, sonra kadınlar yemek yerdi.
Aileyi geçindiren babaya saygı çok açıktı.
Bazen tabak olarak yassı ekmekler kullanılmıştır; pişmiş toprak kaseler daha yaygındı.
Yemekler zamanla daha rafine hale geldi ve Roma döneminde tabaklar bazen değerli metallerden veya camdan yapıldı.
Masada çatal bıçak takımı sık kullanılmıyordu.
Çatalın kullanımı bilinmiyordu; insanlar parmaklarıyla yerlerdi. Eti kesmek için bıçaklar kullanıldı. Çorba ve et suyu için kaşık kullanıldı.
Sempozyum aslında günümüze bu alışkanlıktan evrimleşerek geldiğini söyle biliriz.
Oysaki sempozyum ilk geleneksel olarak “ziyafet” olarak çevrilen ama kelimenin tam anlamıyla “içenlerin toplanması” olan sempozyum, Yunanlı erkekler için tercih edilen eğlencelerden biriydi.
İki bölümden oluşuyordu: Birincisi yemeğe ayrılmış, genellikle oldukça basit ve ikinci bölüm içmeye ayrılmıştı. Bununla birlikte, yiyecekle birlikte şarap da tüketiliyordu ve içeceklere, hepsi alkolü emmesi ve içme çılgınlığını uzatması için kestane, fasulye, kızarmış buğday veya ballı kek gibi atıştırmalıklar eşlik ediyordu.
İkinci bölüm, çoğunlukla Dionysos’un onuruna bir içkiyle açılırdı, ardından kottabos gibi sohbet veya masa oyunları gelirdi.
Konuklar kanepelere uzanırlardı; alçak masalar yiyecek veya oyun tahtalarını tutuyordu.
Ziyafet kesinlikle erkeklere ayrılmıştı.
Yunan sosyal hayatının önemli bir unsuruydu.
Büyük ziyafetler ancak zenginler tarafından karşılanabilirdi;
Çoğu Yunan evinde, dini bayramlar veya aile etkinlikleri daha mütevazı ziyafetlere vesile olurdu.
Elbette Tahıllar temel besin ürünlerini oluşturdu.
İki ana tahıl, buğday ve arpadır.
Yaşlı Plinius, ticari fırınların MÖ 170 civarında Makedonya Savaşları sırasında Roma’ya geldiğini yazdı.
Platon, ticari üretime göre evde üretimi tercih etti ve Gorgias’ta fırıncı Thearion’u evde yapılabilecek mallar satan bir Atinalı yenilik olarak tanımladı.
Eski Yunanistan’da ekmek, opson olarak bilinen eşliklerle servis edilirdi.
Pastalar, seküler olduğu kadar dini nedenlerle de tüketilmiş olabilir. Buğday taneleri ıslatılarak yumuşatıldı, sonra yulaf ezmesine dönüştürüldü ya da öğütülerek un haline getirildi ve yoğruldu ve sade ya da peynir ya da bal ile karıştırılmış somun ya da yassı ekmekler haline getirildi.
Mayalanma biliniyordu; Yunanlılar daha sonra mayalama maddesi olarak alkali ve şarap mayası kullandılar.
Hamur somunları evde kil fırında pişirilirdi.
Tabi Akdeniz iklimlerinde yetiştirilmesi zor olan ekmeklik buğday ve ondan yapılan beyaz ekmek, eski Akdeniz’deki üst sınıflarla ilişkilendirilirken, fakirler emmer buğdayı ve arpadan yapılan iri kahverengi ekmekleri yerdi.
Daha basit bir pişirme yöntemi, zemine yanan kömürlerin yerleştirilmesini ve yığının kubbe şeklindeki bir kapakla örtülmesini; yeterince sıcakken kömürler kenara çekilip ve ılık zemine hamur somunları yerleştirilerek pişirme yöntemiydi.
Taş fırın Roma dönemine kadar ortaya çıkmadı.
MÖ 6. yüzyıl Atinalı milletvekili Solon, mayalı ekmeğin bayram günleri için ayrılmasını emretti. MÖ 5. yüzyılın sonlarında, pahalı olmasına rağmen mayalı ekmek pazarda satılıyordu.
Baklagiller, Yunan beslenmesi için gerekliydi ve tarih öncesi çağlardan beri Akdeniz bölgesinde hasat edildi: en eski ve en yaygın olanı, Yunanistan’daki arkeolojik sit alanlarında Üst Paleolitik döneme ait bulunan mercimektir.
Mercimek ve nohut, klasik literatürde en çok bahsedilen baklagillerdir.
Eski Yunanlılar, modern toplumların tipik ürün olarak çok daha az et tükettikleri için, eski Yunanistan’da meyve ve sebzeler önemli bir parçasıydı.
Baklagiller, tükenmiş toprağı yenileme yetenekleri en azından Xenophon zamanında bilindiğinden, önemli mahsuller olurdu.
Sebzeler çorba olarak yenir, haşlanır veya ezilir, zeytinyağı, sirke, otlarla soslar yapılırdı.
Yoksul aileler meşe palamudu yerlerdi. Çiğ ya da konserve zeytinler yaygın bir mezeydi.
Şehirlerde taze sebzeler pahalıydı ve bu nedenle yoksul şehir sakinleri kurutulmuş sebzelerle idare etmek zorunda kaldı.
Mercimek çorbası, işçinin tipik yemeğiydi. Peynir, sarımsak ve soğan askerlerin geleneksel yemeğiydi.
Et, MÖ 5. yüzyıldan sonraki metinlerde en eski şiirdekinden çok daha az öne çıkıyor, ancak bu, çiftçilik ve gıda geleneklerindeki değişikliklerin gerçek kanıtı olmaktan çok bir tür meselesi olabilir.
Sosis çok daha yaygındı ve ekonomik yelpazedeki insanlar tarafından tüketiliyordu. Hayvanların etine ek olarak, eski Yunanlılar çoğu zaman iç organları yiyorlardı.
Spartalılar öncelikle, “kara çorba” anlamına gelen melas olarak bilinen, domuz bacaklarından ve kanından yapılan bir çorba yerlerdi. Domuz eti, tuz, sirke ve kanla yapıldı.
Yemekte maza, incir ve peynir, bazen av eti ve balıkla da servis edilirdi.
Balık ve et tüketimi hane halkının zenginliğine ve konumuna göre değişiyordu;
Ülkede avcılık, kuş ve tavşanların tüketimine izin veriyordu.
Köylülerin ayrıca kendilerine tavuk ve kaz sağlamak için çiftlikleri vardı. Biraz daha zengin toprak sahipleri keçi, domuz veya koyun yetiştirebilirdi.
Şehirde domuz eti dışında et pahalıydı.
Yunan adalarında ve kıyılarda taze balık ve deniz ürünleri (kalamar, ahtapot ve kabuklu deniz ürünleri) yaygındı.
Yerel olarak yenir, ancak daha çok iç kesimlere taşınırdı.
Sardalya ve hamsi, Atina vatandaşları için normal ücretlerdi.
Bazen taze satılırdı, ancak daha sık tuzlanırdı.
Yaygın tuzlu su balıkları sarı yüzgeçli orkinos, barbunya, ışın, kılıç balığı veya mersin balığıdır ve tuzla yenen bir lezzettir.
Tatlı su balıkları ise turna balığı, sazan ve daha az beğenilen yayın balığı idi.
Yunanlılar, kısmen yumurtaları için bıldırcın ve tavuk yetiştirdiler.
Yumurtalar, ordövr veya tatlı olarak yumuşak veya haşlanmış olarak pişirilirdi.
Beyazlar, sarılar ve bütün yumurtalar da yemeklerin hazırlanmasında malzeme olarak kullanılmıştır.
